Samozatrudnienie: wady i zalety

Wady i zalety pracy na własny rachunek

Jeśli męczy Cię etat, pewnie pomyślałeś, że może warto spróbować zostać freelancerem. Dowiedz się, jak w praktyce wygląda taka praca, jakie są jej wady i zalety.

Czym jest wolny zawód?

W Polsce jest to niejednoznaczne określenie, które nie ma jednej definicji, mimo że funkcjonuje w systemie prawnym. O takim zawodzie mówimy najczęściej wtedy, gdy osoba specjalizuje się w danej dziedzinie, ale nie jest zatrudniona na umowę o pracę – zamiast tego działa na własny rachunek.

Wolny zawód – najpopularniejsze profesje

Nie ma jednej listy, która wylicza wszystkie wolne zawody. Przykładowo, Kodeks spółek handlowych wymienia między innymi takie profesje:

• Architekci

• Adwokaci

• Doradcy inwestycyjni

• Doradcy podatkowi

• Inżynierowie budownictwa

• Księgowi

• Lekarze

• Radcy prawni

• Tłumacze przysięgli

Wolny zawód – inne przykłady

Lista z Kodeksu spółek handlowych zawiera zawody wymagające wysokiej specjalizacji i odpowiednich kwalifikacji. Jednak myśląc o pracy wolnego strzelca, na pewno przychodzą Ci do głowy też inne pomysły. W potocznym rozumieniu o wolnych zawodach możemy też mówić w przypadku poniższych profesji:

• Graficy

• Programiści

• Specjaliści ds. marketingu

• Copywriterzy

• Artyści

• UX designerzy

• Specjaliści ds. social media

• Projektanci

• Architekci danych

• Fotografowie

• Wirtualni asystenci

• Twórcy animacji i wideo

Są to zawody, które także wymagają specjalizacji, ale już sposób, w jaki się ją zdobywa, może być zupełnie inny. Prawnicy, lekarze czy tłumacze przysięgli muszą mieć odpowiednie wykształcenie i zdane egzaminy, które potwierdzają ich kwalifikacje. Jeśli z kolei chcesz zostać programistą czy grafikiem, dyplom uczelni na pewno Ci się przyda, ale nie jest niezbędny. Tu od egzaminu bardziej liczy się portfolio dokumentujące Twoje umiejętności.

Na freelancing decydują się często przedstawiciele zawodów twórczych i tych profesji, które pojawiły się wraz z rozwojem nowych technologii. Lista ta nie jest zamknięta – możesz pracować jako wolny strzelec w wielu branżach, pod warunkiem, że się w czymś specjalizujesz i działasz na własną rękę.

Zobacz także: Umowa-zlecenie w CV

Rozliczanie pracy

Wiesz już, że przedstawiciele wolnych zawodów nie są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Jak więc rozliczają się z klientami? Jest na to kilka sposobów.

Jednoosobowa działalność gospodarcza

To jedna z najprostszych i najtańszych metod na prowadzenie własnego biznesu. Nie musisz posiadać kapitału początkowego (inne formy, na przykład spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, są objęte takim wymogiem), a rejestracja firmy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jest bezpłatna. Oprócz tego możesz w kilku krokach założyć działalność przez Internet. Jeśli wolisz tradycyjną formę, wystarczy jedna wizyta w urzędzie miasta lub gminy.

Zalety:

• Sam dobierasz sobie klientów.

• Samodzielnie ustalasz godziny i dni pracy.

• Koszty związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej są niskie.

• Nie musisz na początku posiadać kapitału.

• Masz niskie koszty prowadzenia księgowości.

• Możesz łatwo zawiesić działalność lub ją zlikwidować.

• Masz wybór w sposobie opodatkowania.

• Jeśli Twój zawód Ci na to pozwala, możesz łączyć pracę z podróżowaniem.

Wady:

• Musisz pamiętać o obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne.

• Powinieneś znać się na kwestiach związanych z podatkami.

• Za swoje zobowiązania odpowiadasz całym majątkiem.

• Nie możesz rozwijać firmy z kimś innym.

Zobacz także: Jak opisać samozatrudnienie w CV?

Umowa zlecenie

Wielu freelancerów nie chce na początku zakładać działalności gospodarczej. Decydują się oni na współpracę z klientami w ramach umów cywilnoprawnych – jedną z nich jest umowa zlecenie.

Zalety:

• Masz dużą elastyczność w szukaniu klientów i nawiązywaniu współpracy.

• Możesz wypowiedzieć umowę w każdym momencie.

• Nie musisz martwić się o sprawy związane z księgowością.

• Swoboda w działaniu – umowa nie zakłada stałego nadzoru ze strony zleceniodawcy.

• Możesz powierzyć pracę osobie trzeciej.

• Przysługuje Ci gwarantowana godzinowa stawka minimalna.

• Zleceniodawca opłaca składki na ubezpieczenia społeczne.

• Ty decydujesz, kiedy i gdzie pracujesz.

Wady:

• Zleceniodawca może Ci wypowiedzieć umowę w każdym momencie.

• Nie masz stałej pensji, Twoje finanse zależą od ilości zleceń.

• Musisz się starać o zlecenia, szukać klientów.

• Nie masz prawa do płatnego urlopu.

• Nie chroni Cię Kodeks pracy.

• Odpowiadasz całym swoim majątkiem za ewentualną szkodę wyrządzoną zleceniodawcy.

Zobacz także: Ewidencja czasu pracy a praca na umowę zlecenie

Umowa o dzieło

Innym rodzajem umowy cywilnoprawnej jest umowa o dzieło. Zleceniodawcy chętnie z niej korzystają, bo wiąże się ona z niskimi kosztami po ich stronie. Czy ta forma zatrudnienia może być również opłacalna dla wolnego strzelca?

Zalety:

• W porównaniu z umową zlecenie masz większy zysk netto.

• Masz swobodę w doborze klientów.

• Nie musisz zajmować się biurokracją.

• Nie ma konieczności, by znać się na podatkach.

Wady:

• Nie masz opłaconych żadnych składek do ZUS.

• Musisz pamiętać o niepewności zatrudnienia.

• Otrzymujesz nieregularne wynagrodzenie.

• Nie chroni Cię Kodeks pracy.

• Nie masz prawa do płatnego urlopu.

To, w jaki sposób będziesz rozliczać się z klientami, może zależeć od kilku kwestii. Studenci albo osoby, które dopiero zaczynają karierę zawodową, najczęściej wybierają umowę zlecenie lub umowę o dzieło. Jest to wygodne zarówno dla nich, jak i dla zleceniodawców. Studenci są też objęci ubezpieczeniem zdrowotnym. Jeśli już jakiś czas pracujesz jako wolny strzelec, masz regularne zlecenia i stałych klientów, własna działalność gospodarcza będzie zdecydowanie lepszym wyborem.

Jak zacząć przygodę z freelancingiem?

To jedno z najczęstszych pytań, jakie zadają sobie osoby, chcące zacząć pracę na własny rachunek.

Nie musisz od razu rezygnować z etatu

Jeśli dopiero myślisz o zastaniu wolnym strzelcem, a nie masz oszczędności, nie musisz rzucać się na głęboką wodę. Możesz budować swoją pozycję i szukać zleceń poza pracą etatową – ze zleceniodawcami rozliczysz się na podstawie umowy o dzieło. Jeżeli chcesz poświęcić nieco więcej czasu na freelancing, zacznij pracować na pół etatu. W pewnym momencie poczujesz, że już sobie poradzisz, działając na własny rachunek.

Skup się na pozyskiwaniu klientów

Żeby zarabiać, musisz mieć klientów. Jak ich szukać? Możesz skorzystać z portali internetowych ze zleceniami dla freelancerów. Wykorzystaj też sieć kontaktów ze swoich poprzednich miejsc pracy – jeśli miałeś opinię specjalisty, dawni współpracownicy mogą polecić Cię innym. Kontaktuj się bezpośrednio z potencjalnymi klientami i przygotuj swoją ofertę w atrakcyjny sposób. Przekonaj ich, że współpraca z Tobą przyniesie im realne korzyści.

Buduj swoją markę

Wolny strzelec nie jest jedynie specjalistą w swojej dziedzinie. Jeśli na przykład robisz wspaniałe ilustracje, ale nikt oprócz Twojej rodziny o tym nie wie, raczej nie osiągniesz sukcesu w branży. Freelancer musi zadbać o swoją markę – być dobrym handlowcem, który z powodzeniem sprzedaje wytworzone przez siebie produkty lub usługi, a także po trosze specjalistą od marketingu i public relations.

Nie wiesz, jak zacząć działać? Możesz założyć stronę internetową i prowadzić bloga związanego z Twoją dziedziną. Wykorzystaj do promocji media społecznościowe – to potężne narzędzie, które pozwoli Ci dotrzeć do potencjalnych klientów. Jeśli robisz coś unikatowego, na przykład wykorzystujesz starą technikę fotograficzną do tworzenia portretów, odezwij się do lokalnych mediów – jest szansa, że zainteresują się Twoim biznesem i opiszą go na swoich łamach. Gdy dobrze czujesz się na scenie, bierz udział w konferencjach branżowych jako mówca. Spraw, by inni postrzegali Cię jako specjalistę w swojej dziedzinie.

Dbaj o dobre relacje

Nawet jeśli już zakończyłeś współpracę z klientem, zadbaj by o Tobie nie zapomniał. Pamiętaj, że jeśli jest zadowolony z Twoich usług, na pewno poleci się dalej. Takie polecania to często najlepsze narzędzie do pozyskiwania nowych klientów. Jeżeli masz do wyboru anonimowego specjalistę, którego znalazłeś w Internecie i takiego, którego zachwalał Twój dobry kolega, prawie na pewno wybierzesz tego drugiego.

Wyspecjalizuj się

Jeśli chcesz pracować na własną rękę, tworząc strony internetowe, zastanów się nad wybraniem specjalizacji. Pomyśl, czy wolisz kodować proste strony wizytówki lub może skomplikowane portale albo sklepy internetowe? Czy chcesz pracować dla wszystkich, a może skupić się na małych i średnich firmach, ewentualnie dużych, międzynarodowych klientach? Inny przykład: planujesz, by fotografia stała się źródłem Twoich zarobków. Zastanów się, czy wolisz robić zdjęcia na weselach, fotoreportaże dla mediów, czy może chcesz stać się mistrzem fotografii produktowej? Specjalizacja jest kluczem do sukcesu w świecie freelancingu.

Rozwijaj się

Nie stój w miejscu. W takich zawodach jak programista czy grafik możesz zawsze podnosić swoje kwalifikacje i uczyć się nowych rzeczy. Bierz udział w kursach i warsztatach, dokształcaj się samodzielnie. Dzięki temu będziesz bardziej konkurencyjny na rynku, co pomoże Ci zdobyć więcej klientów.

Czy praca na własny rachunek jest dla mnie?

Zarówno zatrudnienie na etacie, jak i praca jako wolny strzelec mają swoje wady i zalety. Zastanów się, co tak naprawdę jest dla Ciebie ważne i jakie możliwości oferują Ci te formy zatrudnienia.

Etat w stabilnej firmie na pewno daje poczucie bezpieczeństwa – co miesiąc otrzymujesz na czas wypłatę, chroni Cię Kodeks pracy, masz odprowadzane składki do ZUS. Minusem może być świadomość ograniczenia. Nie zawsze możesz rozwijać się w tym kierunku, w jakim chcesz. Zawsze masz nad sobą szefa, do którego należy ostatnie słowo. Praca na etacie najczęściej wiąże się też z ustalonymi odgórnie godzinami pracy, których powinieneś przestrzegać.

Pracując jako freelancer musisz myśleć o biurokracji, odprowadzaniu podatków i rozliczaniu się z klientami. Często Twoje zarobki w każdym miesiącu są znacząco różne. Jesteś zobowiązany dbać o to, by mieć klientów. Z drugiej strony taka praca daje Ci więcej swobody w działaniu. Sam sobie jesteś szefem i wyłącznie od Ciebie zależy, ile i gdzie pracujesz. Nie musisz też znosić humorów przełożonego ani innych współpracowników. Jeśli współpraca z klientem Ci nie odpowiada, łatwiej jest ją zerwać. Ty decydujesz, w jakim kierunku rozwija się twoja działalność i możesz w większym stopniu kształtować swoją przyszłość zawodową.